Agresja wśród osób młodych jest częstym problemem. Bardzo często pojawia się jako reakcja na własną słabość, bezsilność czy lęk. Pixabay.com. Niedawno cała Polska mówiła o 15-latku, który zabił swoją 13-letnią ciężarną dziewczynę. W dniu 13 sierpnia 2022 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, która daje dyrektorom szkół uprawnienie do karania uczniów, zamiast zawiadamiania sądu rodzinnego. Choć opcja ta wydaje się bardzo korzystna w sytuacji, gdy mamy do czynienia z agresywnym uczniem, jednak tak naprawdę nie jest to zbyt korzystne W naszym systemie edukacji można posłać do szkoły 6-7 latka. Nie ukrywam, że nie jestem jakąś zagorzałą fanką posyłania do szkoły sześciolatków . Nie dlatego, że sobie nie poradzą edukacyjnie, ale dlatego, że szkoły (w większości przypadków) nie są przygotowane na uczenie przez zabawę dzieci w tym wieku. W poradniku „Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy wiedzieć, by skutecznie działać” podpowiadamy, jak tworzyć szkolny system przeciwdziałania agresji i przemocy Agresja dotyczy osób o zbliżonej sile i możliwościach. Natomiast przemoc jest procesem, oznacza przewagę sprawcy nad ofiarą lub ofiarami. Są to sytuacje gdzie brak jest równowagi sił, np. gdy uczeń jest narażony na kpiny, ataki i jest wobec nich bezbronny (np. młodszy, słabszy fizycznie lub psychicznie). To pomoże ustalić, czy problem dotyczy większej liczby uczniów. Później rodzice powinni sporządzić oficjalne pismo do dyrektora szkoły w sprawie agresywnego ucznia, ponieważ taka skarga obliguje go do udzielenia odpowiedzi w takiej samej formie. Kierujący placówką musi ustosunkować się do zarzutów, czyli sprawdzić dowody i . Dziecko Uczeń Agresywne dziecko w szkole: co robić? Twoje dziecko nie chce chodzić do szkoły, a Ty masz wrażenie, że ono czegoś się tam boi? A może „czegoś” należy zmienić na „kogoś”? Agresja w szkole jest bardzo częstym zjawiskiem, które jak najszybciej należy eliminować. Lecz co robić w skrajnych przypadkach, kiedy agresywne dziecko w szkole doprowadza Twoją pociechę do lęku i depresji? Agresja u dzieci Agresja wśród dzieci wystąpić może z różnych przyczyn. Bardzo często wpływ na to ma środowisko, w którym dziecko na co dzień przebywa. Im jest młodsze, tym bardziej prawdopodobne jest, że agresywnych zachowań może się ono uczyć w obrębie rodziny. Wraz z dorastaniem, przychodzi okres buntu przeciwko rodzicom, a większość wzorców dziecko bierze z zachowania grupy rówieśniczej, z którą pozostaje w bliskich kontaktach. Często już w przedszkolu można zaobserwować u dzieci zachowania agresywne, lecz najczęściej wynikają one z tzw. okresu buntu. Małe dzieci, mniej więcej do 4 roku życia przechodzą taki okres, w którym testują granice wytrzymałości rodziców i swojego zachowania. To naturalny proces poznawczy, który pozwala zaadaptować się dziecku w rodzinie, wśród innych przedszkolaków czy w miejscach publicznych. Taki specyficzny instynkt przetrwania to nauka dla każdego malucha, ale także trening cierpliwości, stanowczości i miłości dla rodziców. Agresja w szkole Agresywne zachowania u dzieci są dostrzegalne również w obrębie murów szkolnych. Nieustanna rywalizacja, presja ze strony rówieśników do określonych zachowań oraz brawura prowadzą do sytuacji, które mogą być niebezpieczne dla innych dzieci. Niestety, wiele młodych osób jest aż tak podatna na wpływ swojej grupy społecznej, że robi pewne rzeczy automatycznie, nie zastanawiając się nad konsekwencjami. Drugą, jakże istotną sprawą, są zachowania obserwowane w domu rodzinnym. Jeśli dziecko nie doświadcza miłości, a wręcz przeciwnie - przemocy fizycznej bądź psychicznej, może powielać takie zachowania w stosunku do rówieśników. Poczucie bycia słabszym w warunkach domowych, będzie przekształcać się w siłę i wyższość wśród grupy. Ma to bardzo negatywny wpływ na inne dzieci, tym bardziej gdy takie ataki agresji zaczynają być naprawdę bardzo poważne. Gdzie zgłosić agresywne dziecko w szkole? Jeśli Twoje dziecko zachowuje się nieco inaczej niż zwykle, nie chce chodzić do szkoły lub robi to niechętnie: porozmawiaj z nim szczerze. Być może w jego szkole lub klasie jest osoba, której po prostu się boi. Być może jest wyśmiewane czy poniżane i nie może polegać ani na kolegach, ani na nauczycielach. Może agresor robi to wtedy, kiedy nikt nie widzi. Kiedy Twoje dziecko zacznie dziwnie się zachowywać, sprawdzaj czy nie ma śladów przemocy fizycznej, zorientuj się w jego zeszytach, czy nie znajdują się tam prześmiewcze liściki lub rysunki. Jeśli zauważysz coś niepokojącego, porozmawiaj ze swoją pociechą. Może jednak okazać się, że dziecko nie będzie chciało powiedzieć nic, ale problem będzie narastał. Dlatego w takich okolicznościach należy jak najszybciej działać. Zatem gdzie zgłosić agresywne dziecko w szkole? Przede wszystkim zacznij od wychowawcy. Zapytaj dyskretnie, czy któryś uczeń w klasie lub w szkole nie przejawia agresywnych zachowań. Być w może ten problem funkcjonuje w szkole już od dłuższego czasu i nauczyciele zdążyli zauważyć, kto w grupie jest prowodyrem agresji. Być może zwyczajna rozmowa doprowadzi do uspokojenia sytuacji. Może być też tak, że żadne sposoby nie odniosą skutku. Należy wtedy porozmawiać z rodzicami takiego dziecka. Najpierw wychowawca, a jeśli to nie pomoże, dyrektor lub nauczyciel. Jednak w skrajnych przypadkach nie wystarczy nawet pomoc psychologa szkolnego. Bardzo często rodzice agresywnego dziecka nie widzą problemu twierdząc, że ich potomek w domu zachowuje się nienagannie i nie ma możliwości, aby w szkole było inaczej. Rzeczywistość jest zazwyczaj zupełnie inna. W szkole dziecko przejawiające agresję ma wokół siebie rówieśników mniej odpornych psychicznie, słabszych i młodszych, na których może stosować swoje metody manipulacji i agresję. Opinia o uczniu Jeśli prowodyr agresywnych zachowań zostanie w szkole zidentyfikowany, bardzo ważna będzie też reakcja innych dzieci. Jeśli to dotyczy więcej niż jednego dziecka, problem jest większy niż mogło się wydawać. Być może o wiele więcej dzieci boi się chodzić do szkoły przez tego ucznia bądź uczennicę. Po wnikliwych rozmowach z każdą ze stron, powinna zostać sporządzona opinia o uczniu, który zastrasza inne dzieci, oczywiście przy współpracy z wykwalifikowanym ośrodkiem psychologicznym. Wnikliwe rozpoznanie problemu może pomóc w terapii takiego dziecka i zresocjalizowaniu go, aby przestało być zagrożeniem dla innych rówieśników. Bardzo ważna jest jednak współpraca szkoły i rodziców z ośrodkiem terapeutycznym, ponieważ dużą część pracy dziecko będzie musiało wykonywać przede wszystkim w szkole i w domu. Dlatego wsparcie najbliższych i wyrozumiałość jest kluczowa w procesie terapeutycznym. A co zrobić, gdy nawet terapia nie pomaga, a dzieci dalej się boją? Podanie o przeniesienie do innej klasy? Nic tu nie pomoże podanie o przeniesienie do innej klasy czy szkoły, napisane przez rodziców innych dzieci czy wychowawcę. Problem nie zniknie, tylko skupi się na kolejnych dzieciach, które mogą doświadczać przez takiego agresywnego ucznia prawdziwej traumy. Więc jeśli żadne metody przeciwdziałania agresji nie są skuteczne w przypadku tego dziecka, sprawę należy postawić jasno. Korzystanie z półśrodków w takim przypadku nie przyniesie rezultatu, bo jeśli dotychczas nie udało się nic zrobić to znaczy, że problem jest naprawdę duży i poważny. Dlatego nie można zostawiać rodziców tego dziecka oraz rodziców innych dzieci na pastwę losu i czekać, aż wydarzy się tragedia. Należy jak najszybciej załatwić tę sprawę w sądzie rodzinnym, który może takiego ucznia przenieść do szkoły specjalnej, w której tok nauczania i wychowawcy będą dostosowani do jego zachowania i potrzeb. Sąd rodzinny może także skierować dziecko na przymusową terapię lub objąć rodzinę dodatkową pomocą specjalnego opiekuna. Warto zaznaczyć, że dyrektor nie może sam skreślić ucznia z listy, ponieważ w Polsce istnieje obowiązek szkolny, nakazujący uczęszczanie na zajęcia do 18. roku życia. Oprócz sądu rodzinnego o sprawie powinien być poinformowany kurator oświaty, który może podjąć odpowiednie kroki. Wszystkie te sprawy należą do obowiązku dyrektora szkoły i zazwyczaj są rozpatrywane przez wyższe organy w trybie pilnym, aby dbać o bezpieczeństwo uczniów i ich rodziców. Zobacz także O AGRESJI Agresja to zjawisko wszechobecne w dzisiejszym świecie. Dotyka nas bezpośrednio w naszym najbliższym otoczeniu, słyszymy o niej w środkach masowego przekazu, sami bywamy przedmiotem agresji i niejednokroć sami tę agresję generujemy. Poznajmy więc kilka prawd o agresji, po to, by łatwiej nam było jako rodzicom pomagać naszym dzieciom w uporaniu się z tym nieakceptowanym przez społeczeństwo uczuciem. Z obszernego tematu agresji wybierzemy tylko interesujący nas problem i zajmiemy się agresją dzieci w wieku przedszkolnym, a w szczególności agresją dzieci 5- i 6-letnich. Postaramy się odpowiedzieć na pytania: Czym jest agresja? Jakie są jej przyczyny i przejawy u przedszkolaków? Jaka jest rola rodziców w nauce dzieci radzenia sobie z agresją? Czym jest agresja? Najpierw należy podkreślić, że według naukowców zajmujących się tym zagadnieniem agresja to naturalna skłonność człowieka. Poczucie gniewu wywołującego agresję pojawia się już bowiem w drugiej połowie pierwszego roku życia. Później coraz więcej emocji wywołuje agresję, Są to: frustracja (czyli stan psychiki wynikający z zablokowania aktywności zmierzających do określonego celu), strach, złość. Powszechnie wiadomo też, że męski hormon testosteron sprzyja wyzwalaniu się agresji. Agresja to „rzeczywisty akt wrogości lub grożenie nim”. To zachowanie, w którego wyniku zachodzi szkoda, cierpienie, krzywda innej osoby. (Niekiedy agresję dzieci kierują przeciwko sobie, ale jest to zjawisko szczególne i nie będziemy teraz się nim zajmować). Podkreślmy w tym miejscu, że agresja to zachowanie nieakceptowane społecznie. Im wcześniej dziecko zrozumie tę prawdę, tym szybciej będzie chciało się nauczyć opanowania agresji, gdyż będzie miało cel – akceptację społeczną, czyli akceptację w grupie rówieśniczej, w rodzinie, wśród dorosłych w bliższym i dalszym otoczeniu. Nauka wyodrębnia wiele rodzajów agresji. Mówimy o agresji fizycznej, psychicznej (np. szantaż emocjonalny, upokarzanie), słownej, seksualnej, seksistowskiej i rasistowskiej, a nawet o agresji o charakterze instytucjonalnym (np. przymus w pracy, w finansach, w szkolnictwie itd.) U dzieci w wieku przedszkolnym agresja przejawia się przede wszystkim fizycznie i słownie i może mieć różne natężenie, od słabej do bardzo silnej. Agresja fizyczna Agresję fizyczną nazywamy także atakiem. Może to być potrącanie, popychanie, szarpanie, ciągnięcie, gryzienie, bicie, plucie. Do tej kategorii zaliczamy też znęcanie się nad zwierzętami i niszczenie środowiska naturalnego. W tym wypadku dziecko agresywne nie zawsze jest silniejsze od dziecka zaczepianego, może zostać poturbowane przez dziecko napadnięte, ale w chwili ataku emocje są tak silne, że agresor wcale o tym nie myśli. Agresja słowna Agresja słowna zwana też werbalną to najczęściej przezywanie, wymyślanie, dokuczanie, grożenie, używanie wobec innych słów celowo upokarzających, poniżających, obrażających. Przy czym pamiętajmy, że ważna jest w tym wypadku sama negatywna intencja dziecka agresywnego, podobnie zresztą jak w wypadku agresji fizycznej. U dziecka przedszkolnego możemy obserwować agresję instrumentalną (słowną czy też fizyczną). Jest to agresja mająca na celu uzyskanie przez dziecko czegoś pożądanego. Np. Dziecko tupie, bo chce ciastko właśnie teraz, a nie po obiedzie. Jak wcześniej wspomniałam, niektórzy badacze traktują agresję jako składnik życia ludzkiego. To wyjaśnia, dlaczego mimo pokojowego usposobienia niektórzy z nas lubią filmy akcji czy grozy oraz obrazy pełne niebezpiecznych zjawisk przyrodniczych. Natomiast agresja aktywno-destrukcyjna cechująca się jawną wrogością i tendencją do niszczenia nie jest wrodzona i nie powstała w wyniku adaptacji człowieka do otoczenia. Jest to agresja wyuczona. Prawdziwe jest zatem powszechnie używane stwierdzenie, że przemoc rodzi przemoc. Przytoczę w tym miejscu często opisywany przez literaturę naukową przykład eksperymentu przeprowadzonego przez A. Bandurę, zwolennika teorii agresji wyuczonej. Zaprezentował on dzieciom film, na którym dorosły znęcał się nad manekinem. Po obejrzeniu filmu dzieci podczas zabawy z manekinem powtarzały zaobserwowane zachowania, a nawet dodawały własne nowe sposoby niszczenia, które nie były pokazywane na filmie. Dzieci, które filmu nie widziały, nie niszczyły manekina. Taki sposób nauki agresji Bandura nazwał modelowaniem. A więc to społeczeństwo uczy nas zachowań agresywnych. Jakie są przyczyny agresji i jej przejawy u przedszkolaków? Zbadajmy więc, co najczęściej jest przyczyną agresji u przedszkolaków i zastanówmy się, co my jako rodzice możemy zrobić, by nie uczyć naszych dzieci reakcji agresywnych i nie utrwalać ich. Z wymienionych przeze mnie emocji prowadzących do agresji u przedszkolaków dominuje uczucie złości. Dzieci w wieku przedszkolnym często złoszczą się, by zwrócić na siebie uwagę. Znamy doskonale ten obrazek: każdy zajmuje się swoimi sprawami i nagły wrzask, łzy, rzucona zabawka i wszyscy pędzą do wściekłego dziecka i pytają, co mu się stało, jak mu pomóc itd. W ten sposób mały złośnik znajduje się w centrum zainteresowania wszystkich domowników. Złość dzieci w tym wieku wywołuje też krępujące ruchy ubranie, zbyt ciasne rękawy, drapiące rajstopy, za mocno zawiązany czy zbyt gruby szalik, jakieś fizyczne niedogodności (zimno, głód, pragnienie), zabieranie własności dzieci np. zabawek. Złość budzi się także, gdy te zabawki nie działają jak należy. Nie krzyczymy wtedy na dziecko, bo to tylko nasila jego zachowanie agresywne. Możemy starać się odwrócić uwagę dziecka lub cierpliwie powtarzać, że nie rzucamy zabawek i ubrania, które nas drażnią, i powołać się na przykład. Czy widziałes, by mama czy tata tak robili? Pytamy, Co cię tak zdenerwowało? Okazujemy wtedy zainteresowanie stanem uczuć dziecka i pokazujemy swoją bliskość. Złość u przedszkolaków wywołuje też przeszkadzanie w zabawie, przerywanie im zajmujących zajęć, wydawanie poleceń, by zrobiły coś, czego one nie chcą zrobić. Chyba wszyscy rodzice przedszkolaka zaobserwowali również, jak ich dziecko się złości, gdy mu się coś nie udaje. A gdy powiemy dziecku: „Nie”, zabronimy mu czegoś bez wyjaśnień, musimy się liczyć z tym, że być może wzbudzimy w nim silną złość, a co za tym idzie skierowaną w naszym kierunku agresję. Dzieci 6-12-letnie chętnie bawią się w wojnę, obserwujemy w ich relacjach kłótnie i bójki. Takie zachowania służą wyładowaniu uczuć. W miarę dojrzewania uczucia agresywne stają się coraz silniejsze. Naukowcy są zgodni, że pomijając czynniki wrodzone, osobowość agresywną kształtują: przemoc, zaniedbanie i brak miłości. Wielu badaczy uważa, że dzieci biją się, naśladując np. dorosłych czy treści programów telewizyjnych. Oglądanie okrucieństw stymuluje też takie zachowania u dorosłych. Pedagodzy biją na alarm: tolerowanie brutalności rodzi ją, stąd w dzisiejszym świecie liczne mordy, niemowlęta z obrażeniami w szpitalu itp. Przemoc w rodzinie wydaje się sprawą oczywistą, jeśli mamy na myśli krzyki, bicie czy dręczenie dzieci, zamykanie ich w ciemnych pomieszczeniach itp. Tak dzieje się w rodzinach określanych jako dysfunkcjonalne czy patologiczne. Alkohol, brak pracy, trudne warunki mieszkaniowe, bezradność rodziców wobec realiów codzienności częstokroć wyzwala u nich agresję wobec dzieci i może w ten sposób kształtować ich osobowość jako osobowość agresywną. Pamiętajmy jednak, że i my, będąc w rodzinie funkcjonalnej wychowawczo, gdy nazywamy dziecko np. ciamajdą, leniem czy bałaganiarzem, nie zdając sobie z tego sprawy, stosujemy wobec dziecka przemoc słowną i tym samym uczymy dziecko agresji werbalnej. Lepiej powiedzieć: „postaraj się zrobić to szybciej/ proszę się nauczyć sprzątać po sobie, pomogę ci/ zastanów się, dlaczego nie chce ci się nic robić, może coś cię boli.” Zaniedbanie i brak miłości, które również mogą się przyczynić do ukształtowania osobowości agresywnej, to czynniki bardzo indywidualne. Każde dziecko pragnie, by rodzice się nim zajmowali i okazywali mu miłość, ale natężenie tej potrzeby może być różne. Nawet wśród rodzeństwa obserwujemy dzieci przylepki, niemal stale spragnione rodzicielskich pieszczot i czułych słów oraz dzieci, które potrzebują tego w mniejszym stopniu. Generalnie dzieciom potrzebna jest obecność rodziców, ich uwaga, zainteresowanie, pełne miłości wyrazy. Należy też pamiętać o temperamencie. Są dzieci bardziej absorbujące dorosłych, grymaszą, płaczą. Badania wykazały, że te dzieci mogą być bardziej skłonne do agresji, decyduje o tym czynnik genetyczny. Mówimy wtedy „to mały złośnik”, nie zastanawiając się, jak pomóc temu złośnikowi w pracy nad opanowaniem szalejących emocji. Badacze doszli też do nader interesującego wniosku, że agresja ma źródła w ewolucji człowieka. Chodzi o dominację gatunków, grup społecznych czy jednostek w tych grupach. Widzimy to w przedszkolu czy szkole – są dzieci pełniące funkcje przywódcze. Często zdobywają te funkcje siłą (czyli poprzez agresję). Później wraz z rozwojem emocji i umysłu funkcje przywódcy powierzane są np. najlepszym uczniom, sportowcom itd. Jak widzimy, zjawisko agresji jest bardzo złożone i można je ujmować z różnych perspektyw. Nie jest to dla rodziców zadanie łatwe: panować nad agresją dzieci, otoczenia i własną. Można jednak spróbować wypracować sobie takie techniki postępowania, które będą pomocne w relacjach z dziećmi i w relacjach dzieci z ich otoczeniem. Jaka jest rola rodziców w nauce dzieci radzenia sobie z agresją? Dziecko żyje w społeczeństwie i podlega rozmaitym wpływom. Podkreślmy jednak intuicyjnie znany, ale powszechnie jakby zapomniany fakt, że to rodzice mają największy wpływ na dziecko. I to właśnie oni mogą pomóc swoim pociechom w odnalezieniu przez dziecko akceptowanego społecznie sposobu wyrażania uczuć oraz w radzeniu sobie z własną i cudzą agresją. Uczmy więc dzieci szacunku dla innych. Pokazujmy, że nie tolerujemy przemocy w bajkach i telewizji, potępiajmy wojny na świecie. Nie kupujmy dzieciom zabawek-pistoletów, karabinów i nie bawmy się z nimi w wojnę (musimy się jednak pogodzić z zakupem przez dziecko zabawek-broni za jego pieniądze, chodzi o to, by nie używać naszej przewagi i by wychowanie nie zamieniło się w przemoc). Co zrobić, by dać ujście nagromadzonym emocjom dziecka i uwolnić jego zgromadzoną energię, by nie przeradzała się w zachowania agresywne? Mniejsze dzieci można zaopatrzyć w piłkę złości. Jest to średnio miękka piłka, która mieści się w dłoni. Czując złość, dziecko z całej siły ściska piłkę, pozbywając się w ten sposób nadmiaru energii i uspokaja się. Ten sposób polecała swego czasu w telewizji super niania Dorota Zawadzka, prowadząc cykl programów edukacyjnych dla rodziców. Z jej programów pamiętam też świetny sposób uspokojenia dziecka i skierowania jego agresji na bezpieczne tory. Dajemy zezłoszczonemu dziecku starą gazetę do podarcia. Wyładowując się, dziecko drze ją na małe kawałeczki, które zbija w kulki i z pasją wyrzuca je do kosza. Gazety nie ma i złych emocji też już nie. Nie zgadzajmy się na akty agresji własnego potomka, nie tolerujmy ich. Mówmy: „Bardzo cię kocham, nawet jak jesteś niegrzeczny, ale nie podoba mi się twoje zachowanie/ nie lubię jak się tak zachowujesz/takie zachowanie nie jest do zaakceptowania.” Psychologowie zalecają codzienny wysiłek fizyczny np. podczas zabawy z rówieśnikami czy rodziną. Codzienny spacer, bieganie, udział w zajęciach sportowych z powodzeniem rozładowuje napięcia emocjonalne i nadmierny ładunek energii. Bardzo polecane są również wszelkie działanie twórcze, np. rysowanie, opowiadanie historyjek, teatrzyk, granie na instrumencie, śpiew itd. W swobodny, naturalny sposób, całkowicie nieświadomie dziecko w działaniach twórczych bezpiecznie wyraża tłumione dotąd emocje, zwłaszcza lęku, złości i agresji. Pozwólmy też dziecku na płacz, jeśli ma taką potrzebę, w ten sposób dziecko uwalnia zblokowane emocje. Aby dziecku pomóc, trzeba je dobrze poznać, poznać sposób jego odczuwania i analizowania sytuacji życiowych. Świetnym sposobem poznania uczuć dziecka są rozmowy przed snem. Wieczorna pora sprzyja bliskości, czułościom i wyrażaniu uczuć. Dzieci są już zmęczone i mniej wojownicze, obniża się poziom energii, a łóżko kojarzy się z bezpieczeństwem i przytulnością. Rolą rodziców jest stworzyć dzieciom najlepsze warunki do zwierzeń, do przeprosin, na które powinien zdobyć się przede wszystkim rodzic. Dzięki przyznaniu się rodziców do błędów dzieci dowiadują się, że rodzice troszczą się o nie i traktują je poważnie. Podczas takich rozmów dzieci uczą się pokory. To uczucie bliskie empatii, czyli wczuwaniu się w emocje innych. Zmniejsza to też stres (niepewność, wstyd, zwątpienie), jaki dziecko czuje po sprowokowaniu zbyt gwałtownej reakcji rodziców. Oto zwroty przydatne dla rodziców w takiej sytuacji: Myślałem o tym, co się stało, Jest mi przykro, Myliłem się, Przepraszam, że – to wyrażenie chęci pogodzenia się i uspokajające – Dobranoc, Kocham cię. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na uczucie empatii. Empatia polega na tym, ze dziecko rozpoznaje emocje innej osoby, a także przeżywa te emocje. Nauczenie dziecko empatii to najlepsza droga do nauczenia go hamowania agresji. Gdy dziecko empatyczne obserwuje kogoś znajdującego się w potrzebie, odczuwa niepokój emocjonalny i próbuje się od niego uwolnić poprzez współodczuwanie lub udzielenie pomocy. Jeśli dziecko widzi, że jego działanie przynosi radość i szczęście innej osobie, to może również doświadczać tych pozytywnych emocji. Skuteczną metoda wychowawczą i kształcącą jest wspólne czytanie. Podczas lektury zadajemy dzieciom pytania typu: Co byś czuła na miejscu Pinokia? (to nauka empatii), Co myślisz o tym? Jak ty byś postapił? Uważnie słuchamy odpowiedzi dzieci. W ten sposób dziecko uczy się czytać wnikliwie i analizować, a rodzice mogą poznać sposób myślenia dziecka o świecie i ocenić jego umiejętności interpretowania i wyciągania wniosków. Poznawszy dziecko, łatwiej możemy mu pomóc w opanowaniu emocji negatywnych, w tym społecznie odrzucanej agresji. I na tym właśnie polega rola rodziców. BIBLIOGRAFIA Elias Maurice J., Tobias Steven E., Friedlander Brian S., Dziecko emocjonalnie inteligentne, Poznań 1998, s.: 225-233. Frączek Adam red., Z zagadnień psychologicznych agresji, Warszawa 1980, s.: 15. Hurlock Elizabeth B. Rozwój dziecka. Warszawa 1985, s.: 370-489. Spock Benjamin, Dziecko, Poznań 2001, s.: 732-735. Vasta Ross, Haith Marshall M., Miller Scott A., Psychologia dziecka, Warszawa 1995, s.: 505-515. Agnieszka Gromadzka Nie radzisz sobie z agresją u swojego dziecka? Widzisz jak kolejny raz gotują się w nim emocje? Znowu próbowało Cię ugryźć, podłożyło nogę młodszemu bratu, albo zniszczyło zabawkę koledze z podwórka? Takie sytuacje zdarzają się coraz częściej, a Ty nie wiesz jak sobie poradzić z negatywnymi emocjami swojego dziecka? Czujesz się bezradny? O to kilka słów na temat agresji u dziecka i strategiach, które mogą być pomocne w jej zapobieganiu. Zachowania agresywne to takie, które są świadome i mają na celu zrobienie komuś krzywdy, zadanie bólu. Popychanie, gryzienie, szarpanie, ciągnięcie za włosy, plucie, to właśnie agresja. Również krzyki, wyzwiska, psucie zabawek, arogancja, trzaskanie drzwiami, to działania, które są nacechowane negatywnymi emocjami. Wiem, że dla każdego rodzica jego własne dziecko jest najukochańsze, najlepsze i najgrzeczniejsze. Jednak, kiedy kolejny raz docierają do Ciebie wiadomości, że Twoje dziecko popchnęło kolegę z klasy, to nie obrażaj się na cały świat za oszczerstwa wobec Twojego dziecka. Być może agresja z jego strony jest chęcią zwrócenia na siebie uwagi, albo rozładowania emocji, które w nim drzemią. Co może być przyczyną agresji u dzieci? My rodzice nie dopuszczamy do siebie myśli, że nasz kilkulatek również doświadcza przykrych uczuć, takich jak smutek, czy złość. Chcielibyśmy, aby nasze dzieci były zawsze wesołe i uśmiechnięte, a ich życie składało się wyłącznie z miłych wspomnień. Jednak w rzeczywistości nasze dzieci podobnie jak my borykają się z całym wachlarzem uczuć. Niestety nie potrafią tak jak dorośli panować nad własnymi emocjami i nie do końca rozumieją, co się z nimi dzieje. Dziecko cały czas uczy się świata, również poznaje własne uczucia i uczy się je wyrażać w odpowiedni sposób. Skąd biorą się negatywne emocje wywołujące agresję? Dzieci kilkuletnie mogą wykorzystywać zachowania agresywne do zakomunikowania światu, a przede wszystkim rodzicom, że mają jakiś problem. Może, to nowa sytuacja, taka jak przeprowadzka lub pierwsze dni w przedszkolu, wywołują w nim lęk i strach. A może narodziny brata lub siostry wywróciły świat dziecka do góry nogami. Również zmęczenie, uczucie głodu, a nawet chęć manipulacji może być przyczyną zachowań agresywnych. Brak ruchu także może wywoływać u dziecka frustrację. Dlatego warto stwarzać sytuację, w których dziecko rozładuje emocje i swoją energię, na przykład spacer na plac zabaw. U starszych dzieci negatywne emocje, które przeradzają się w agresję mogą być wynikiem problemów w grupie społecznej, odrzucenia przez rówieśników, problemów w szkole, zbyt dużej ilości zajęć pozalekcyjnych. Zdarza się także, że dzieci czują się odrzucone i niekochane przez swoich rodziców. Walczą o uwagę i zainteresowanie. Agresja może być również efektem doświadczeń, jakie dzieci wynoszą z domu. Jeżeli same doświadczają agresji lub są świadkami ciągłych awantur rodziców, to takie zachowania są dla nich normą i uznają je za naturalne. Jak reagować na agresję u dziecka? Akceptuj uczucia dziecka: dziecko ma prawo do bycia smutnym, do złości i żalu. Nie lekceważ jego uczuć. Zamiast mówić: „nie złość się bo nie ma powodu”, lepiej powiedź, że rozumiesz, że jest smutne i dziecka bardzo uważnie i obserwuj co się z im dzieje. Obserwując zachowanie dziecka możesz zauważyć, co jest powodem jego złości. Może jego agresja jest związana z rozkładem dnia, z nadmiarem zajęć pozalekcyjnych. Kiedy aktywnie słuchasz dziecka, ono czuje się ważne, a Ty możesz ustalić jakie ma aktualnie dla dziecka wzorem. Jeśli zdarzy Ci się wpaść w złość, nakrzyczeć na dziecko bez większego powodu, to pokaż w jaki sposób należy oceniaj ciągle dziecka i nie przypisuj mu etykiet. To, że czasami zezłości się na starszego brata, nie znaczy, że jest „agresywne”, „złośliwe”, czy „niegrzeczne”. Niestety my rodzice w bardzo łatwy sposób dokonujemy oceny zachowania dziecka i je etykietujemy. Dlatego unikaj takich określeń, jak: „Ty zawsze…, Ty nigdy…, Tyle razy….” Co jeszcze możesz zrobić, aby zapobiegać agresji? Poświęć dziecku swój czas i uwagę. Agresja często jest chęcią zwrócenia na siebie uwagi rodzica. Pewnie starasz się poświęcić dziecku każdą wolną chwilę i w natłoku obowiązków znaleźć chociaż czas na przeczytanie bajki. Jednak dziecko mimo, że ma już kilka lat, może nadal potrzebować przytulania w ciągu dnia i wspólnej swojemu dziecku i pozwól na bycie samodzielnym. To, że dziecko chce samo wybrać ubrania do przedszkola nie oznacza, że ubierze się niestosownie do pogody i okoliczności. Następnym razem pozwól mu dokonać wyboru miedzy kanapką z serem, a dżemem. Niech wie, że również ma swoje prawa i może plan dnia. Dzieci lubią przewidywalność i powtarzalność pewnych sytuacji. To, że przed posiłkiem zawsze myje ręce, albo przed spaniem wspólnie czytacie bajkę, to są rytuały. Rytuały, które sprawiają, że dziecko czuje się bezpieczne i wie jakie są zasady w się przed ciągłą krytyką, doceń zachowanie dziecka. Każdy lubi być dowartościowany i nasza samoocena rośnie, kiedy efekty naszej pracy zostaną dostrzeżone. Również dziecko lubi, kiedy zauważysz ile wysiłku włożyło w skonstruowanie rakiety kosmicznej, albo w przygotowanie systemu kar i nagród. To nie jest dobry sposób na zmianę zachowania u dziecka. Więcej na ten temat znajdziesz tutaj: Jeżeli Twoje dziecko uderzyło brata lub siostrę, to należy nazwać zasadę, jaka została naruszona, np. „Nie wolno bić innych”. Pozwól dziecku dojść do słowa i wypowiedzieć się na temat zaistniałej sytuacji. Następnie wyciągnij konsekwencje, na przykład: „Przeproś siostrę i idź na 5 minut do swojego pokoju”. Wyciągaj konsekwencje z agresywnego zachowania. Jeżeli w Twojej rodzinie obowiązują jakieś zasady, to niestosowanie się do nich powinno wiązać się z konsekwencjami. Wystarczy, że słowem, gestem wskażemy na to, w jaki sposób dziecko ma naprawić wyrządzoną szkodę. Należy pamiętać o zachowaniu spokoju bo nasz krzyk, to również rodzaj agresji. Więcej na temat agresji u dziecka Jeżeli, wymienione wyżej sposoby na zapobieganie agresji u dziecka, nie przynoszą rezultatów, można spróbować innych rozwiązań. Jednym z nich są bajki. Bajki terapeutyczne mogą okazać się fajnym sposobem na przekazanie dziecku pewnych wartości i zasad jakimi należy się kierować. Bajki można wymyślać samemu, jednak ważne by dziecko mogło identyfikować się z bohaterem. Każde dziecko jest inne, boryka się z innymi problemami i emocjami. Również rodzice różnią się od siebie, szczególnie pod względem wychowania dzieci. Dlatego nie ma jednej gotowej i skutecznej recepty, na to jak poradzić sobie z zachowaniami agresywnymi u dziecka. Można jedynie wprowadzić pewne zmiany w życiu rodziny i czekać na efekty. Agresję może wywoływać brak poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, niezaspokojona samodzielność czy nie dość bliski kontakt z rodzicami. Ponieważ dziecko nie umie wyrazić złości, zaczyna bić innych lub krzyczeć. Dla rozładowania swojego napięcia. Jakie są najczęstsze przyczyny agresji u dzieci? Przede wszystkim, jeśli rodzic karząc malca daje mu klapsa, może wykształcić się u dziecka tzw. agresja naśladowcza. Dziecko uzna, że przemoc pomaga w osiąganiu celów i będzie jej używał. Zasada numer jeden: jeśli nie chcesz mieć agresywnego dziecka, nie bij go i nie krzycz na nie. Uprzedzaj zachowania negatywne — Warto tak wychowywać dziecko, by nie dopuszczać do zachowań negatywnych, które trzeba karać. Lepiej wcześniej mówić dziecku jak ma się zachowywać w różnych miejscach i sytuacjach, a kiedy to robi, nagradzać je swoją uwagą i pochwałą. Dziecko uczy się w ten sposób czego oczekujemy od niego, a gdy jest chwalone, jest mu przyjemnie i chce nadal być grzeczne, by zasłużyć na następną pochwałę — mówi Marzena Konopko–Powałka, dyrektorka Centrum Rozwoju Dziecka i Rodziny, psycholog dziecięcy, terapeuta integracji sensorycznej. Nie zaspokajaj wszystkich zachcianek Błędem wychowawczym, który może prowokować agresję dziecka jest nadmierne ochranianie dziecka i zaspokajanie wszystkich jego zachcianek. Takie postępowanie uczy je, że jest najważniejsze, że zawsze dostaje to czego chce i np. gdy pójdzie do przedszkola, w którym jego potrzeby nie będą najważniejsze, malec może być zawiedziony i zacznie być agresywny. Wystrzegaj się zbyt dużej dyscypliny Również zabranianie wszystkiego i surowa dyscyplina nie uczy samokontroli. Ciągle upominając pociechę, że czegoś nie może robić, sprawiamy, że staje się niepewna i wystraszona. Dzieci tak wychowywane są co prawda posłuszne rodzicom, ale gdy tylko wymkną się spod ich kontroli, tracą nad sobą panowanie. Poświęcaj uwagę dziecku Malec, któremu rodzice nie poświęcają dość czasu, czuje się niepotrzebny i złym zachowaniem próbuje zwrócić na siebie uwagę. Malec musi wiedzieć, że agresywne zachowania są niedopuszczalne i już rocznemu dziecku trzeba to stanowczo powtarzać, gdy się złości. Ustal zasady i ich przestrzegaj Dziecko musi dostać jasną informację, jak ma się zachowywać w domu i poza nim, jakie obowiązują normy. Bardzo ważna jest konsekwencja w wychowywaniu. Jeśli jednego dnia nie wolno wchodzić w butach do pokoju, a drugiego już można, dziecko nie będzie wiedziało, co wolno a czego nie. — Gdy dziecko narusza ustalone normy i wpada w furię, należy poczekać aż się uspokoi i wtedy wytłumaczyć, że to co robiło nie było dobre. Jeśli natomiast dziecko ma długi napad wściekłości, należy odesłać je do jego pokoju i poczekać aż się wyciszy, bo dopiero wtedy można z nim porozmawiać — radzi psycholog. Jeśli wybuchy złości są częste, można zastosować kary i np. zabronić dziecku oglądania ulubionej bajki. Przytrzymaj rączkę, która chce uderzyć Dziecku, które w gniewie np. bije swoją mamę, trzeba stanowczo powiedzieć, że tak się nie robi, że to boli i przytrzymać rączkę, którą chce uderzyć. Trudno określić w jakim wieku dziecko zdaje sobie sprawę z tego co to ból, bo każde rozwija się w innym tempie. Ale nawet dwulatek, choć na pewno doświadczył bólu podczas upadku, wcale nie musi wiedzieć, że jego uderzenia też sprawiają ból. - Dziecko zrozumie, że bicie jest złe i że bitego to boli tylko wtedy, gdy rodzice mu o tym powiedzą. Kiedy bije, kopie, gryzie rówieśników albo przejawia inne agresywne zachowania należy reagować natychmiast. Ale stanowczo i spokojnie — mówi psycholog. Złość rodzica może wywołać u dziecka kolejny wybuch furii. Tłumacz aż do skutku Gdy dziecko jest agresywne wobec innych, należy zdecydowanie zabrać je z tego miejsca i na boku spokojnie wyjaśnić, że bicie jest złe i że sprawia innym ból. Po rozmowie warto zająć dziecko czymś innym niż to, co robiło zanim wpadło w złość. W sytuacjach, w których dziecko staje się agresywne zawsze należy zachowywać się tak samo. W końcu zrozumie, czego od niego oczekujemy. Dzieci agresywne sprawiają dużo trudności, zarówno wychowawcom, jak i rodzicom. Są niezdyscyplinowane, naruszają zasady panujące w przedszkolu, źle wpływają na swoich kolegów. Jeśli zachowanie syna czy córki niepokoi rodziców, należy się zastanowić jakie mogą być tego przyczyny i spróbować pomóc malcowi. Być może wystarczy ograniczyć oglądanie telewizji, z której czerpie złe zachowania. Albo po prostu poświęcić mu więcej uwagi.. W jednej z klas w szkole podstawowej nr 43 w Białymstoku od lat uczniowie borykają się z agresją ze strony dwóch chłopców, którzy terroryzują resztę klasy. Mimo że dzieci są już w szóstej klasie, problem ten nie został rozwiązany, a wraz z wiekiem się zaostrza, przez co uczniowie boją się chodzić do szkoły. Rodzice postanowili nie posyłać swoich pociech na zajęcia w ramach protestu. Zobacz film: "Fenomen serialu "Squid Game" - jak rozmawiać z dziećmi?" spis treści 1. Agresja w szkole podstawowej 2. Strajk rodziców uczniów 1. Agresja w szkole podstawowej Już od pierwszej klasy zaniepokojeni rodzice informowali nauczycieli i dyrekcję szkoły podstawowej nr 43 w Białymstoku o agresywnym zachowaniu dwóch chłopców. Jednak nie zostały podjęte żadne kroki, by tę sytuację rozwiązać i pomóc dzieciom uporać się z problemami, które prowokują ich do wyładowania złości na rówieśnikach. Wraz z wiekiem problemy zaczęły stawać się coraz trudniejsze. Jednak sytuacja zaostrzyła się, kiedy dzieci rozpoczęły szóstą klasę. Wtedy doszło do apogeum agresji ze strony chłopców, którzy wyżywają się na kolegach i koleżankach, popychając ich, bijąc i podduszając. Jednej z dziewczynek złamali nawet rękę. Nic więc dziwnego, że zarówno dzieci, jak i rodzice odczuwają lęk przed pójściem do szkoły. Niestety mimo kolejnych próśb i pism ze strony rodziców, dyrekcja nie zrobiła nic, by ukrócić problem agresji w tej klasie. "Stwierdziliśmy, że dyrektor nie wykorzystał wszystkich możliwości, chociażby współpracy z różnego rodzaju instytucjami, które są do tego powołane. Działania podejmowane przez szkołę, co wykazała sytuacja, są działaniami nieskutecznymi. Będziemy monitorować wykonanie naszych zaleceń" – poinformowała w rozmowie z "Interwencją" Beata Pietruszka, podlaski kurator oświaty. 2. Strajk rodziców uczniów Rodzice postanowili więc rozpocząć strajk i nie posyłali swoich pociech na zajęcia. Przez dwa tygodnie dzieci nie chodziły do szkoły. Niestety nie przyniosło to żadnego efektu, dlatego też zdesperowani rodzice ustalili codzienne dyżury. Każdego dnia jedna osoba miała spędzać czas w szkole z dziećmi dla ich bezpieczeństwa. Dyrekcja pierwotnie wyraziła zgodę, jednak wkrótce ją cofnęła. Powodem jest konieczność podpisania zgody na uczestniczenie w zajęciach przez wszystkich rodziców dzieci z tej klasy, co nie jest możliwe. Reporterzy "Interwencji" otrzymali również oświadczenie od matki jednego z agresywnych uczniów. Jak się okazuje, chłopiec jest w trakcie terapii: "Mój syn jest osobą z genetycznymi obciążeniami całościowych zaburzeń rozwoju. [...] Są to między innymi zaburzenia zachowania i emocji, zaburzenia lękowe i depresyjne, w tym myśli samobójcze. [...] Nasz syn jest w trakcie terapii, będzie diagnozowany w celu uzyskania odpowiedniego orzecznictwa do celów szkolnych". Rodzice uczniów z tej klasy mają nadzieję, że dzięki nagłośnieniu sprawy w mediach i zainteresowaniu ze strony kuratorium wkrótce uda się rozwiązać problem, zanim dojdzie do tragedii, a ich dzieci będą mogły bez strachu uczęszczać do szkoły. Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez Polecane polecamy

agresja u 7 latka w szkole